Саһарчы буспут алаадьым Арчылаатын бар дьоммун, Сылаас дыргыл сытынан Дьиэм иһин толордун. Минньигэс амтанынан Санаабын сааһылаатын, Бөрүкүтэ суох чинчини Туора ыраах кыйдаатын. До5отторум тулалаан, Алаадьыбын амсайдыннар, Сандалыбар олорон, Күө-дьаа кэпсэттиннэр. Саҥа сүүрээн сыыйыллан, Ырыалары...
Кырдалбар кытара тэтэрэн Кыыс оҕо кэриэтэ киэркэйэн, Күн уота күлүмнэс күүһүнэн Кыыһаҕын , тырымныы сэгэйэн. Симээтиҥ тулабар сыдьаайа, Сырдыгы, ырааһы анаара, Сир ийэм ньууругар сандаара Сибэкки кэрэтэ сардаана. Сарсыарда сарыалга саһаҥҥын, Сахалыы саргыны саҕаҥҥын,...
Айылҕа харыстабылын, ыччат, Кэбээйи улууһа төрүттэммитэ 80, Сайылык 65 үбүлүөйдээх сылларыгар аныыбыт. Биһиги нэһилиэкпитигэр ыччат лидерэ Николаев Геннадий Михайлович биһиги эдэр ааҕааччыбыт буолар, кини көҕүлээһинин уонна этии киллэриитин ылынаммыт тэрилтэлэр салайааччыларыгар аналлаах интеллектуальнай оонньууну...
Биһиги улууспут уонна библиотекабыт историятыгар тулхадыйбат дьыаланы оҥорон хаалларбыт бэриниилээх коммунист, талааннаах салайааччы Яковлев Николай Егорович буолар. Кини оҕолорун, ааҕааччыларын тус холобурунан уонна айымньыларга олоҕуран ииппитэ, кинигэни таптыырга иҥэрбитэ. Биһиги социальнай партнербыт, кыыһа Дьяконова...
Бастакы билинии кистэлэ Тапталы таайтарыы суруга, Сэрэнэ сиэттиһии сылааһа Долгуйа куустуһуу түгэнэ. Ол онтон сүрэхпит битиирэ Тапталтан долгуйа тэбиитэ, Ол онно тапталбыт тыллыыта Олоххо кыттыһа кэлиитэ. Бастакы уураһыы дьиктитэ Кыбыста куустуһуу кэрэтэ, Түгэни кэтэһии...
Иһийэбин, иһиллиибин Испэр иэйэ иҥэрэбин. Истиҥ тылы сэҥээрэбин, Ийэ куппун бүөбэйдиибин. Ымсыырабын, ыллаһабын Ыраас санаа ырыатыгар, Ыра гынан талаһабын. Ыраах сулус чаҕылыгар. Чуумпурабын, уоскуйабын, Наҕыл, бигэ эрэлтэн, Чуопчаарабын, уйгуурабын Нарын иэйии имэҥиттэн.
Оҕонньор отуутугар кэлэн, мааҕыын бэлэмнээн уурбут мас чохчотугар уот аста. Бэйэтэ киирэн дьиэҕэ сөрүүкүү олордо. Соторунан таһырдьа тахсан, чэйэ оргуйбутун таһааран сойута уурда, бэлэм собо миинин сылытан, дьэ чэйдиэх курдук буолан иһэн, ытын санаан...
Быйыл саас айан суолугар аргыстаһан иһэр Кириэстээх нэһилиэгин айар куттаахтарын «Тымтык» литературнай түмсүү биир көхтөөх-көрдөөх чилиэнэ Надежда Румянцева – Нөнүөһэ, сып-сылааһынан симириктээн көрөн ыла-ыла: ”Күн Сиккиэрэ, эйигин «Тымтыктар» ватсаап бөлөҕөр киллэриэхпит, сылыйдаҕына айылҕаҕа...
Бүгүн мин эйигин көрөммүн Имэним саҥаттан тилиннэ. Эдэркээн саастааххын санааммын Иэйиилээх тылларым тылынна. Урукку эн эдэр мөссүөнүҥ Харахпар бу илэ көһүннэ, Эдэркээн эн кэрэ мичээриҥ Сүрэхпин долгутан уматта. Үтүмэн сыллары нөҥүөлээн Эн кэрэ дьүһүнүҥ...
Ханнык уустар күөртэрэ Хатаран-үрэн күүрдэҕэй, Хараан кэмнэр күннэрэ Халлаан үөһэ көттөҕөй… «Саха тылын өрө тутан Суол тэлэн сирдээбитэ, Сарсыҥҥыны өтө көрөн Саргы түһүн түстээбитэ,»- Сырдык-хараҥа быыһыгар Дьол сандаарда, чыпчылҕан! Суостаах тыынтан быыһанар Дуорайда тыл-чаҕылҕан!...
Суола үрдүнэн былыттар Араас өҥүнэн оонньууллар, Айылҕа кэрэ көстүүтүн Сир дьонугар ууналлар… Чэлгийээнэ
Норуот тапталлаах ырыаһыта, тойуксута, олоҥхоһута, САССР норуодунай поэта Владимир Михайлович Новиков – Күннүк Уурастыырап төрөөбүтэ 110 сылын көрсө республика үрдүнэн араас тэрээһиннэр ыытыллаллар. Ыам ыйын 31 күнүгэр П.А. Ойуунускай аатынан литературнай музейга «Саха» НКИК...
Бэс ыйын 7 күнүгэр улуус киинин Олоҥхо дьиэтигэр Сунтаар улууһун айар куттаахтарын «Ньургуһун» литературнай түмсүүтэ уонна ырыа айааччылара бииргэ мустан сүбэлэстилэр. Сүбэ мунньаҕы улуустааҕы култуура уонна айылгы салалтатын эдэр салайааччыта Мария Кобельянова-Тускулаана киирии тылынан аста...
Сибэкки ыһыаҕа дьүрүһүйэн Сүһүөх ууллан дьүһүйэр, Бырылас тыа уһугар Бычыгырас үөрүү уһуктар… Отур-ботур тоһугураан Олуур былыт ботугуруур, Уоһун иһигэр туойан Уол-дорҕоон ойор… «Оннуук, оннук, кук-куук, кук-куук, Орто дойдуга мантан ордук Сибэкки ыһыаҕа, куруук Сиргэ...
Бэс ыйа, сайын кэрэ кыыһа Силик ситэр мааны далбара, Тыллар кэрэнэн тыыммыта үчүгэйиэн Уһуктар уйгуну ууммута кэрэтиэн. Бэс ыйа, бэс ыйа кэрэ куо Ырыалаах кэлбитэ кырдалга, Бэс ыйа, бэс ыйа ырыа куо Сибэкки ыһыаҕын...
Бэс ыйын 5 күнүгэр Таатта улууһун Дьохсоҕон нэһилиэгэр «Олоҥхо дойдутугар айан» диэн ааттаах этнофольклорнай хайысхалаах оҕо сынньалаҥ лааҕыра үлэтин саҕалаата. Сүрүн сорукпут – норуот тылынан уус-уран айымньытын чыпчаалын – Олоҥхону билсиһии, мындырдаан толкуйдуурга, олоҥхо төрүт...
«Тыҥ!»,- гынан уу-чуумпу Тыҥалара тыҥаата, Түүн-хотун уу-чуоҕур Тиҥилэҕэ сырдаата… Симик ибир кылыгыраан Сыттыктарбар тоҕунна, Сэмэй имэ тылыбыраан Сыллаан-уураан уоһунна… Муҥутуур дьол кыынньар, Мутукча сыта дыргыйар, Үчүгэйиэн сайыҥҥы күнүм Үрүмэ былыттаах күлүүҥ… Суһал соруктаах моҕотой...
Эриэккэс иһирэх иэйиилээх, Номоҕон нап -нарын илгэлээх, Кэрэни тэлгэтэр эйгэлээх Тупсаҕай ырыаны иһиттим. Дуорайар бу дьоллоох олоххо Сибэкки уу-нуурал ырыата. Суккуллар хомоҕой хоһооҥҥо Сып-сырдык ыралаах ымыыта. Чээлэй күөх симэҕи хомуйан, Уунуоҕум доҕорбор налыйан. Абылаҥ...
Күн солко утаҕын ыспахтыы Күөх дуолу угуттуу сылытар, Сибэкки обуйук уоһуттан Сэрэнэ убуруу илгийэр. Сиккиэр тыал сэгэйэ сипсийэн Хатыҥчаан суһуоҕа ибирдиир, Сир ийэ хонноҕун арыйан Хампа күөх ыһыаҕа ыһыллар. Күөх сайын кэрээбэт илдьитэ Күөрэгэй...
Бэс ыйын 1 күнүгэр оҕо көмүскэлин күнүн бэлиэтээн республика үрдүнэн араас тэрээһин ыытылынна. Ол чэрчитинэн » Киин» киинэ театрыгар «Биэс ынахтаах Бэйбэрикээн эмээхсин» (режиссер Е.Егорова) 1860 с. Иван Худяков Үөһэ Дьааҥыга истибит остуоруйатын, үгэс...
