Сунтаар ырыа айааччыларын түмсүүтэ

Бэс ыйын 7 күнүгэр улуус киинин Олоҥхо дьиэтигэр Сунтаар улууһун айар куттаахтарын «Ньургуһун» литературнай түмсүүтэ уонна ырыа айааччылара бииргэ мустан сүбэлэстилэр.

Сүбэ мунньаҕы улуустааҕы култуура уонна айылгы салалтатын эдэр салайааччыта Мария Кобельянова-Тускулаана киирии тылынан аста уонна сыл устата ыытыллыахтаах тэрээһин боппуруостарга санаатын үллэһиннэ.  Улуус ырыа айааччылара 90-с сылларга «Ньургуһун» түмсүүгэ киирбиттэр эбит. Бүгүн манна ырыа айааччы түөрт киһи кэлбит: Николай Тарасов, Владимир Федоров-Болдьумар, Марта Васильева-Алгыстаана, Анна Тотонова.

Билигин ырыа айааччылары салайар Анна Тотонова этэринэн, барыта 50-ча киһи түмсүбүт. Мантан инньэ хоһоон айааччылары кытта бииргэ түмсэн, Сунтаар ырыатын өрө таһаарыы күүтүллэр. Кэлэр сылга икки өттүттэн кыттыһан айар кэнсиэри тэрийэн ыытыы торумнанна.

Николай Тарасов, Владимир Федоров-Болдьумар бэйэлэрин матыыптарыгар айбыт ырыаларын истиҥ иэйиилээхтик ыллаан мустубут дьону үөрдэн ыллылар. Эр киһи ырыата Олоҥхо дьиэтин үрдүк өһүөтүгэр өрө көтөн, тула көстөр эйгэни эрэл уотунан умата, уоскута, сэгэйэ-сэгэлдьийэ сайда. Саха эр киһитин сэмэй таптала тыынан, тыллан хас биирдии киһи сүрэҕэр сырдыы-сыдьаайа уулла. Раиса Васильева тылларыгар «Кырамда» ырыаны Владимир Федоров – Болдьумаар бэйэтин матыыбыгар толордо:

Кырамда дьиримниир уутугар
Килбиэн күн күлүмүн түһэрдэ,
Күөнэҕэ, собото көччүйэ
Күөл ньуурун көөчүктүү дуйдуура…

Кырамдам киэҥ мэндээр үөһүгэр
Куоҕас кус кылбайа устара,
Көлүччэм кыракый иэнигэр
Көҕөн кус көрүлүү устара…

Көнө-мааны көрүҥнээх сааһыра барбыт эр киһи, олорон эрэ сылаас-сымнаҕас бэйэлээхтик үтүө санаа кыымнарынан ыһыахтанар харахтарынан тула өттүн уһун-уһуннук имэрийэ көрөн ыла-ыла, аанньа ностуруойкаламмакка бэринэн быстыбат баян харахтарыгар күүскэ баттыалаан оонньуу-оонньуу, намыһах, намыын, дьикти истиҥ куолаһынан ыллаан намылытта. Мин аттыбар олорбут Таҥара табатын курдук талба-талыы, чочуллубут чороон курдук чуочаҕаркаан быһыылаах-таһаалаах, нарын-намчы үчүгэйкээн киһи, улуус кииннэммит библиотекатын сүрүннүүр специалиһа Мария Леонидовна, санаабар, ити киһи ис кутун абылыы долгутан ханна эрэ ыра санаа дьулуһар, умсугуйар үрдүгэр сүрэх эрэ үөрэн көтөр үҥкүүтүгэр ырыаны кытта силбэһэн, тула дайан ылла.

Ол кэннэ «Хатан» сурунаалга бастыҥ суруйуулары ыытарга «Оҕо көмүскэлин күнүгэр» сөп түбэһиннэрэн ыытыллыбыт оҕолорго аналлаах кэпсээн куонкуруһун түмүгүн «Ньургуһун» түмсүү солбуйааччы салайааччыта, прозаик, сэттэ кинигэ ааптара Валентина Дьячковская – Хара Көмүс иһитиннэрдэ.

Куонкуруска кыттар үлэлэри хомуйуу муус устар 10 күнүттэн ыам ыйын 28 күнүгэр диэри ыытылынна. Куонкурус ыам ыйын 29 күнүгэр түмүктэннэ. Түмүгү таһаарар хамыыһыйаҕа Елена Антонова – Күн Сиккиэрэ, Валентина Дьячковская – Хара Көмүс үлэлээтилэр.

Куонкуруска барыта биэс киһи тэттик кэпсээнин ыыппыт: Елена Хатыы, Светлана Контогорова, Зинаида Васильева, Розалия Николаева, Дина Николаева. Валентина Дьячковская – Хара Көмүс, бэйэтэ хайы-үйэ сиппит-хоппут, суруйааччы уустук суолугар чиҥник үктэммит киһи быһыытынан, тиһэҕэр мындыр, аата да этэринии «көмүс» сүбэлэри биэрэн маннык ирдэбиллэргэ болҕомтолорун ууралларын санатта:
— суруйуу чопчу түгэни сырдатыахтаах,
— ханнык баҕарар суруйуу киириилээх уонна түмүктээх буолуохтаах,
— халбаҥнаабат сыаллаах-соруктаах буолуохтаах,
— ааҕааччы санаатын оонньотор, түмүк санааҕа тиэрдэр, толкуйдатар, сырдыкка-кэрэҕэ угуйар буолуохтаах,
— сыыс тылы туттуллуо, хос-хос хатылаан суруйуллуо суохтаах, ирдэниллэр литературнай тыл туттуллуохтаах,
— түөлбэ тыл быһаарыллыахтаах (быһаарыытын тылдьыттан булуллар),
— ааптар тус санаатын ааҕааччыга соҥнуо суохтаах, ааҕааччы түмүк санааҕа бэйэтэ тиийэрин ситиһиллиэхтээх.

Түмсүүгэ ыытыллыбыт кэпсэтиилэр бу тыйыс олоххо киһи барахсан уйуктаах, чиккэ тирэхтээх буоларыгар кини ис кутун туруга чөл, бүтэй буоларыгар туһалыыр кыым санааларын поэзия, ырыа нөҥүө дуоһуйуу туругар киллэрэн, саҕыа диэн эрэнэбин.

Оо, ырыа, ырыа барахсан, таптал улуу өрүһүн нарын-нарын, дьикти аптаах дьүрүскэнинэн долгулдьуйа тыгар-тыынар матыыба истэн олорор инчэҕэй эттээҕи кутун тутан, остуоруйа дойдутугар кууһан илдьэ бара турда…

 

Эбии аах:

Бэлиэтээһиннэр

Ваш адрес email не будет опубликован.